Í dag ræddum við í sérstakri umræðu um fríverslunarsvæði milli ríkja við Norður Atlantshaf sem er um margt áhugaverð. Mín ræða fylgir hér.
Það er að mörgu að hyggja þegar við ræðum um fríverslunarsamninga almennt og ekki síst við risaþjóðir eins og Bandaríkin. En ég ætla að halda mig við þrjú atriði í þessari umræðu, réttindi verkafólks, verslun með matvæli og umhverfismál.
Það þarf að leggja jafnmikla áherslu á réttindavernd verkafólks og á að vernda hugverkarétt, flæði fjármagns og vara. Þó að ríkin sem eru undir séu rík, þróuð ríki þá er staða verkafólks gjörólík milli þeirra. Handan Atlantshafsins voru verkalýðsfélög markvisst brotin niður á níunda áratugnum af þeim flokki sem nú er við völd í Bandaríkjunum og hafa aldrei náð sér eftir það. Það þarf að fara eftir þeim ráðleggingum sem Alþjóðavinnumálastofnunin hefur sett fram um gerð fríverslunarsamninga að verkfærin til að leysa úr ágreiningi séu skýr.
Löndin sem þingmaðurinn nefnir hafa gjörólíka nálgun á viðskipti með matvæli. Bandaríkin hafa t.a.m. viljað ná markaðsaðgengi fyrir sínar landbúnaðarvörur við gerð fríverslunarsamninga. Þær vörur eru í mörgum tilfellum framleiddar með aðferðum sem eru kolólöglegar á Íslandi. Til að mynda klórskolað kjúklingakjöt, notkun hormónagjafar í kjöt og mjólkurframleiðslu ásamt því að nota sýklalyf í fóður. Að þessu þarf að hyggja – bændur hér á landi hafa margsagt að þeir séu ekki feimnir við samkeppni enda sé verið að keppa í sama leik. Íslenskir bændur framleiða ekki matvæli með því að moka í dýrin sýklalyfjum og vaxtahormónum.
En á tímum þar sem markmiðið er að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda, þá hljótum við að þurfa að setja upp grænu gleraugun við gerð svona samninga. Viljum við auðvelda viðskipti sem leiða til þess að flutningar aukast milli landa? Ég er stórlega efins um það að það sé lægra kolefnisfótspor af jógúrt framleiddri í Wisconsin heldur en á Selfossi. Aftur á móti þá eru mikil tækifæri fólgin í svona samningi til þess að auðvelda útflutning á grænum lausnum. Fyrir fyrirtæki sem flytja út tæki, t.a.m. í sjávarútvegi sem minnka sóun og nota minni orku. Umhverfismál og sérstaklega loftslagsmál verður að hafa í huga við gerð fríverslunarsamninga.
Um er að ræða geysilega stóra markaði og vissulega gætu verið miklir hagsmunir fyrir íslenskan iðnað og matvælaframleiðslu að geta flutt hindrunarlaust vörur til þessara landa. Sérstaklega gæti það átt við sjávarútveg og fiskeldi. Þar á ég ekki bara við tolla, heldur einnig aðrar hindranir sem þarf að ganga frá við gerð svona samninga. Hér vísa ég til t.d. fríverslunarsamningsins við Kína, en það hefur ekki reynst möglunarlaust að fá yfirvöld þar til þess að viðurkenna íslenskt heilbrigðiseftirlit til að fyrirtæki geti flutt út matvæli. Förum okkur hægt því það er að mörgu að hyggja.
Comments